بقعه اسماعیل بن جعفربقعه اسماعیل بن جعفر الصادق(علیه السلام) در نزدیکی بقیع قرار داشت. ۱ - نام پدر اسماعیلاسماعیل فرزند بزرگ امام صادق(علیه السلام) بود. ۲ - زمان رحلتاسماعیل بن جعفر ده سال پیش از پدر درگذشت. ۳ - علت پیدایش فرقه اسماعیلیهقبل از درگذشت وی، تصور عمومی شیعیان آن بود که وی جانشین امام صادق(علیه السلام) خواهد بود و حتی پس از مرگش برخی از شیعیان به رغم تأکید امام صادق(علیه السلام) بر رحلت فرزندش، مرگ وی را باور نکردند و امامت را در میان فرزندان او دانستند ! این فرقه بعدها به فرقه اسماعیلیه شهرت یافتند که در مصر دولت فاطمی را تأسیس کردند. ۴ - مقبره اسماعیل بن جعفرمقبره اسماعیل تا چند ده سال پیش، یکی از مقابر معروف بقیع بود که از جمع دیگر قبور فاصله داشت و به همین دلیل، خارج از بقیع قرار گرفته بود. این قبر، بر اساس نوشته مطری (م ۷۴۱) در قرن هشتم مشهد کبیر؛ یعنی مزار بزرگ بود که در غربِ قبه عباس و چهار امام قرار داشت. قبر اسماعیل از سوی محبّان اهل بیت از شیعیان، به ویژه اسماعیلیه زیارت می شد و بر اساس گزارش عیاشی در قرن یازدهم هجری، بسیار پر رونق بود. [۱]
المدینة المنوره فی رحلة العیاشی، أمحزون، ص۱۷۵.
۵ - زمان ساخت بقعههمان گونه که مطری یادآور شده، بقعه اسماعیل در زمان فاطمیان مصر بنا گردیده است. [۲]
التعریف، ص۴۳-۴۴.
۶ - محل سابق مقبرهدر قرن دوازدهم که اطراف بخش اصلی شهر مدینه حصار بوده، مقبره اسماعیل داخل این حصار و در واقع خارج از بقیع بوده، و محل آن برابر مقبره عباس و ائمه بقیع قرار داشته است. [۳]
ترغیب اهل المودة و الوفاء، ص۹۶.
۷ - وضعیت فعلی مقبرهدر توسعه جدید، این مقبره از میان رفته، و بنا به اظهار برخی از ناظران، محل قبر و آنچه در آن بوده به داخل بقیع انتقال داده شده است. حجت الاسلام و المسلمین آقای محمد حسین اشعری به بنده فرمودند که دو ـ سه سال پیش از انقلاب من مدینه مشرف بودم و ساختمان ما مشرف به بقیع بود. یک مرتبه در نیمه شب دیدم سروصدا بلند شد. ازپنجره بیرون را نگریستم، دیدم اطراف بقعه اسماعیل شلوغ است. پایین آمده، و پرسیدم چه خبر است؟ گفتند: بزرگان اسماعیلیه را دعوت کرده اند تا در حضور آنها قبر را به داخل بقیع منتقل کنند. پس از آن، آن را برداشته و در حوالی جایی که قبر ام البنین است، دفن کردند. ۸ - احتمال وجود قبر دیگر برای اسماعیلتا چند سال پیش صورت قبری در کنار قبور شهدای حره وجود داشت که آن را قبر اسماعیل می دانستند. در حال حاضر محل آن از میان رفته اما برخی از زائران هنوز در همان‌جا قبر اسماعیل را زیارت می کنند. ۹ - پانویس
۱۰ - منبعآثار اسلامی مکّه و مدینه، ص۳۴۷-۳۴۸، رسول جعفریان. |